Als je alles zo’n beetje op de rit hebt... Carrière gemaakt, kinderen grootgebracht en de laatste restjes onzekerheid van je afgeschud, dan is het plots zover. Als een driekoppig monster wacht het op nietsvermoedende veertigers. Als een tornado neemt het bezit van vijftigers. We hebben het natuurlijk over de overgang.
Is het echt zo beangstigend, seksloos en onaantrekkelijk als het klinkt? Kunnen we de veranderingen ooit omarmen? Kunnen we de klachten onderdrukken? Wat is de beste houding, vechten of vluchten, humor of ernst? Of wacht ons misschien iets positiefs aan ‘de overzijde’?
Irma Leijten, vitaliteitscoach bij LIJV, deelt haar inzichten in 6 uitgebreide adviezen.
Vrouwen in de overgang ervaren vooral in het begin allerlei moeilijk te verklaren klachten, zoals gewichtstoename en stemmingswisselingen. Hiervan vragen ze zich af of ze wel of niet door de overgang komen. Het zouden tenslotte ook ‘normale’ ongemakken kunnen zijn. Het zoeken naar een verklaring zorgt er niet voor dat de klachten weggaan. Wel kost het energie en kan het je stemming negatief beïnvloeden. Het doet er dus niet toe of de klachten zijn veroorzaakt door de overgang. Ze zijn er en je kunt er niet omheen. Belangrijker is dat je leven zoveel mogelijk naar wens verloopt. Als er beren op de weg zijn, wil je ook niet weten hoe die beer heet. Je focust op het eromheen lopen. En daarmee steek je energie in de juiste dingen.
De overgang is er nou eenmaal en er is weinig dat je daaraan kunt veranderen. Iedereen ervaart een andere combinatie van ongemakken. Dat kunnen fysieke klachten zijn, zoals slecht slapen, opvliegers of vaginale droogheid. Of mentale klachten, zoals neerslachtigheid, angst of onzekerheid. En dat alles in het decor van de voortdurende veroudering van het lichaam. Het ideaalbeeld dat je van jezelf hebt moet bijgeschaafd worden. Het is niet makkelijk om dat allemaal te accepteren. Het mag best even duren, maar er komt een moment dat je moet accepteren, gewoon, omdat de natuur het heeft bepaald. Moeilijk is het wel, zeker als het z’n uitwerking heeft op het dagelijks leven. Hoe kun je de frustratie onderdrukken na die opvliegers in bed? Logisch dat je boos wordt, want je moet de volgende dag weer fit zijn. En toch zorgt een reactie van boosheid en frustratie voor een negatief effect. De kans dat je erna weer rustig inslaapt verkleint erdoor.
Wat helpt is om los te komen van de emoties. Dat kun je doen door humor of luchtigheid in het onderwerp te brengen. Of er een andere draai aan te geven. Er zijn vrouwen die zich bij een opvlieger in bed inbeelden dat de sproeier weer aanstaat (opvlieger) en dat zij de ruitenwissers aanzetten (wapperen met het dekbed). Anderen accepteren de opvlieger als een noodzakelijke vriend; hij is er weer en ik moet hem weer wat tijd gunnen. Daarmee plaatsen ze de opvlieger in een andere context en doorbreken ze de negatieve spiraal. Lukt het je om er, naast de oorspronkelijke boosheid, een humoristisch of luchtig plaatje bij te zoeken, dan zal de boosheid naar de achtergrond verdwijnen. Het achterlaten van die boosheid en frustratie en het accepteren dat er dingen veranderen is de weg naar geluk. En als je dat buikvet of die rimpel echt niet kúnt accepteren, doe dan iets om dat proces positief te beïnvloeden, bijvoorbeeld meer water drinken of vaker bewegen. Dat geeft een beter gevoel dan niks doen.
Veel moeilijker is het om de overgang in alle ernst te bespreken. In de overgang komen nou eenmaal negatieve emoties kijken, zoals angst en onzekerheid. Die gevoelens mogen er zijn. Je mag het erg vinden. Je hoeft er niet van weg te lopen. Blijf gewoon eens 10 minuten hangen bij dat gevoel. Grote kans dat je erna ontspannen bent en een stap verder bent gekomen. Heb je een korter lontje? Leg het even uit en je omgeving vindt het geen enkel probleem. De overgang is een fysiologische verandering om serieus te nemen. Accepteer dat het heftig kan zijn. Als je negatieve emoties toelaat, merk je dat ze niet zo bedreigend meer zijn. Vrouwen willen perfect zijn: mooi, slim, succesvol en een goede moeder. Dat is veel en ingewikkeld. De strijd tegen het verliezen van schoonheid is niet te winnen. Vind je het lelijk dat je oud of dik wordt? Zeg dat maar eens met een vreemd stemmetje in je telefoon, neem het op en luister het een paar keer af. “Ik ben lelijk en dik.” Het verandert de context en de lading. Of vraag eens aan je partner en je vrienden wat zij mooi aan je vinden of waarom ze bij je blijven. Meestal heeft dat niets met uiterlijke schoonheid te maken, maar zijn er andere redenen. De meeste partners vinden het niet erg als hun vrouw oud wordt. Er komt een moment dat je beseft dat je vecht zonder dat het iets oplevert. Meestal volgt dan de acceptatie.
Vraag je af hoe je wil dat jouw leven eruitziet als de overgang voorbij is. Stel het je voor en verlang ernaar. Wil je weer blij zijn? Minder chagrijnig? Weer aardig voor je partner? Wil je meer sporten? Besef dat de overgang wel 10 jaar kan duren. Wachten op wat gaat komen is zonde van het hier en nu. Er is meer in het leven dan de overgang. Jij bent er nog. Alles wat er daarvoor was, is er ook nog. Je hebt ook al eerder tegenslagen gehad die je kon overwinnen. Herontdek jezelf. Onder dat laagje overgang zit jij zelf nog. Kun je onderzoeken wat er tussen jou en je einddoel in staat? Kun je in actie komen om het gat te verkleinen? Wat is het dat je van je levenspad afleidt? Je mag de overgang best iets kleiner maken. Door ernaast te zetten wat er ook nog is. Het is een ongemak dat je een plekje moet geven. Je kunt besluiten om toch jouw gewenste leven te leiden, eventueel met aanpassingen. Ik ga of blijf sporten, ook al moet het op een lager niveau. Ik ga mijn waardering tonen, op de momenten dat ik het wel kan. Ik blijf de liefde bedrijven, ook al gaat het soms moeilijker.
Bespreek de overgang met je omgeving. Met je partner, vrienden, collega’s of leidinggevende. Gedeelde smart is halve smart. Het kan leiden tot meer begrip of net wat flexibelere werktijden als je slecht geslapen hebt.
De overgang is een natuurlijk proces naar een nieuwe levensfase met meer rust, acceptatie en zelfvertrouwen. Tijdens de overgang maak je eenzelfde soort periode mee als in de pubertijd. Je leert hoe je aan het volgende deel van je leven kunt beginnen. Nadien zijn veel dingen verwerkt. Je hebt goed naar jezelf leren kijken. Je kunt luchtig zijn over je tekortkomingen en weet waar je kracht ligt. En je bent verlost van sommige zaken. Je hoeft niet meer mooi te zijn. Je mag ouder worden. Je mag minder goed zijn in iets. Dat mag ineens allemaal. Dat proces van meer rust, minder angst en niet meer met alle winden meewaaien, begon al voor de overgang. Het wordt tijdelijk wreed verstoord door de overgang. En daarna komt het terug.
Irma Leijten is trainer en coach vitaliteit en persoonlijk leiderschap bij LIJV. Met interesse voor menselijk gedrag, verdiepte ze zich in het gat tussen weten en doen. We weten heel goed wat goed voor onszelf is. Gezond eten, voldoende slaap en beweging. Waarom handelen we hier dan niet naar? Bij coaching en in haar workshops over vitaliteit, stresshantering, mindfulness en slapen, ontmoet ze veel mensen die in de overgang zitten. Vaak zijn het mensen die vechten tegen de overgang, omdat ze er op eigen kracht, zonder hormoontherapie, controle over willen krijgen. Met hen doet ze introspectie oefeningen. Welke stress, emoties en gedachten zijn er en wat is het effect ervan op de kwaliteit van je leven? Met welke aanpassingen in je gedrag kom je effectief tot het leven dat je wil leiden? Zelf bevindt ze zich toevallig ook in de overgangsfase en hierover zegt ze: ‘Als ik een opvlieger heb terwijl ik met klanten bezig ben, dan maak ik het bespreekbaar. Anders gaat mijn aandacht naar de opvlieger in plaats van naar de mensen. Ik merk dat mijn openheid over het onderwerp de relaties verbetert.’